Tuesday, August 25, 2009

LATE(Psalms)

[Tam Late(Psalms) ei Zo Lakamtengte/Lahâmtengte{Poetic words), Kigêntênate(Metaphors), Kitêkâhnate(Similes) zangin ka’ng lèdoh hi.
Simtute’n na ngaidan ciét úh na kumthei gige díng úh hi. Mângpa’n thupina tangta hên]
By Philip Thanglienmang DANICS, M.A(Linguistics)


La No.1 14/1/2007
Simsing bang gillou, tawnkhielte gawlpâl sang bang khàl,
Mi musitpa cieldaw tunga toulou mipa khu a vângtâng e.
2 Sien cinthu siem bang sin a, pâh bang tawi kawm in,
Sûnkhuo zânkhuo omlouin, a lunglâi ah sielzatam den e.
3 Ama pên lûipang a tullim dawng ngîhngêh bang hi e,
A hun cienga, a ga dawn bang hing suong ahia,
Thelna vul ni ngailou toh kibang ahia,
A bânzâl zietsuon taphot a gasuong dîng hie.
4 Simsing bang gillou bânzâl zietsuon gasuong lou e,
Amate pen vâinêl hûilâng in a sêmmang giap to’bang ahi uhi.
5 Simsing bang gilloute pen thukhenna ah ding thei sihva un,
Simsing bang gilte kipawltonna ah sang bang buol sihva u’e.
6 Tung Sienmâng in simsing bang gilpa gamtat a thei a,
Nanleh, simsing bang gilloupa namtatna khu sina guomthûh ahi.

La No.2 14/1/07
Bangzieha Sien cinthu phawhloute lunghê uh ata’i?
Mihingte’n bangmaloupi khat khuom bang gêlgêl den uh ahiei?.
2 Simlei mângte ûm bang khawl in, houlung kum lunglâi huolkhawm u’e,
Tung Lûnmâng toh a thâunûlsapa dóuna vâi sûnkhuo zânkhuo in sielzatam u’e.
3 “A bânzâlte uh khâu bang sâttawng sieng va ui in, i kizopna khâute pâimangta va ui” a
ci uhhi.
4 Thangvân a tutkhawlpa si bang nûisan va aw e,
Topa in amahaw a musit dîng uhhi.
5 Tua ciengin Ama’n a lungthahna a lêl ding a,
A lungkimmawna lienpi toh a sugim dîng uhhi.
6 Nanleh, keima’n ka lêngpa pen Zion muol siengthou tungah ka tung dîng hi.
7 Topa’n ka dânpieh ka phuong dîng hi, ciin ei hil hi.
Tuni in keima’n nang ka’ng hin ahi a, nang pen ka tâ na hita hi.
8 Hing ngên in, sien cinthu phawhlou na gouluo dîngin ka’ng pedîng a,
Simlei mongli na goulam dîngin nang peva’ng.
9 Siatûl toh na sâtkêh dînga, leibêl kitênkhêzâh bangin na tênkhêhzâh dîng hi.
10 Tuaziehin, pilvang un, simlei mângte aw,
Simlei tung thukhente aw kihil ciet un.
11 Sienmâng sum bang bie unlen, a nâ sêm un,
Si bang nûi in, lâm bang pâh in kilîng ciet un.
12 A Vontawi dawn bang tuoh in lunghê khava,
A sinlungmuolna nêunou khat ang kuóng tamaleh mangthâi vâteh,
Ama tunga ginna nei mite a hampha ahi uhhi.

La No.3
Aw Topa, ei liengsahte leh dougâlte khaleite bangin pûl u’e,
Nasing vâupate bangin vûmden ta u’e.
2 Zatamte’n panpineilou ci’n nûiciem in ei lêl u’e,
Sienmâng panpi neiloupa’ ci’n ei nuisat uhhi.Selah.
3 Nanleh, Nang î Topa, ka lum leh ka phaw na hia,
Ka loupina leh ka simlu phongtu na hi e.
4 Ka âw nei sun toh Topa mal bang ka kou a,
Ama’n a muol siengthou, panin ei dawng hi. Selah
5 Zâlna lâikhun tunga, ka zâl cieng’n, tuitahin ka kîmu a,
Ka phâimit hâ tandongin Topa’n ei damsah hi.
6 Dougâl zatamte’n mang bang ei kân sawm u’e,
Sâng zatam dougâl gîng vawt si’ang.
7 Zuong hing thou in, Topa aw, aw ka Sienmâng,
Ka dougâlteng kha-hlâng na tawngsah sieng zouta a,
Sien cinthu phawhloute hâ zousie,na tawngsah siengzouta hi.
8 Hundamna Topa’a ahi a, na guolzawlna khu na mite tungah a om hi. Selah.

La No.4
Ka thudihna Sienmâng aw e,
Mal bang ka kou cieng ei dawng in aw,
Ka sinlâi duoi vangût ciengin aw, nangma’n mei bang na thengsah e,
Hekhuo ei tuo inlen mîm bang ka’ng thûmna nâu bang na sâng in aw.
2 Mihing tate aw, bangtanvei ka loupina khu zumna na suohsah dîng uoi?
Bangtanvei, silmangthâithei khu mu bang ngâi in, thudihlou na sûi dîng uoile? Selah
3 Nanleh, Topa’n Amama ngêl adîngin pasiengîngpa pen chî bang têlta hi chi khu
thei un, Ama ka hlat chiengin, Topa’n kei ei dawng na va.
4 Zâu kawm in pheiphung suon inlen, maw si’n,
Na zâlna lâikhun tungah kizaml inlen na lunglâi ah sielzatam in,
Khongâi khinkhian inlen, selung muongta in. Selah
5 Dihtatna kithoinate lân inlen, Topa kûngah na upna ngâ in.
6 Zatamte’n lêl u’e, “Koi e, koute silhoi ei musah dîng?”
Topa, na langmâi vângtâng limlien koute tungah hing tângsah in aw.
7 Selung lâm bang pâhna khu mîm bêm, tâng bêm
Lêt hun cieng sângin nei kipâhsahzaw e, Topa.
8 Muonna toh kidim in, kei ka lum dînga ka ki’muta dîng hi,
Aziehpên damna leh bitna ei guon Aw, Topa nang na hibou hi.

Late No.5
Mal bang hing kou ing e, Mângpa aw e,
Ka tongdam nâu bang na sâng bou in aw,
Ka khongâina gimnamtui in na pom di vawi, Sienmâng.
2 Mal bang kou a nâu bang ka kâna aw, gimnamtui in na sang in aw,
Ka Mângpa leh Sienmâng aw,
Na siengah mîmva bang hing thûm va’ng e, aw Sienmâng.
3 Zîngsang ciengin mal bang ka kikouna aw za vâteh,
Zîngmawng simsiel in, ka mâimit nang lam suon va’ng e,
Mîmva bang ka thûmna nang sieng lam ngat bou va’ng..
4 Aziehpên khelna tuonglam lâm bang pâhpi lou Sienmâng na hi a,
Tuachiin sietna pen nang toh omtonthei lou ahihi.
5 Michinglou khu na mâimit suon na ah ding sih va uh,
Tawnkhiel zousie nangin na huo hi.
6 Thudihlou tonglêlte na suse dîng hi chi ka thei a,
Mângpa’n tuolthat leh zuoutat mi hodîng hi.
7 Kei vâng ahileh, na sâumâng sungah pheiphung ka suon lut dînga,
Na khotuona simsienglou ah, nang zâuna lungsim kuo kawm in,
Na bieh-innpi siengthou tuonglam ah, na sinlâi sum bang hing be va’ng.
8 Ka dougâl zatamte ziehin, na thudihna toh ei pûi in aw Mângpa,
Ka mâimit suon thei dîngin, na tuonglam sizawl bang hing zangsah in aw.
9 Gin-opna kamteng a kam sung u’ah a om lou e,
A sinlâi sung uh sietna in dim e;
A lawl uh hânkuong kihong hi e,
A lei uh toh a zuoupoh uhhi.
10 Lounam bang nuoichimit siengin Topa,
A thumopna uh toh sing bang pua siengta uh heh,
A tawnkhielna uh zatamte ziehin puon bang pâi siengta in,
Aziehpen, amahaw’n nang dou siengta uhhi.
11 Nangma a ginna neite lâm bang kipâh uh heh,
A aw neisun toh kikou in kipâh uh heh,
Aziehpen nangma’n amahaw na hung hi,
Na min hêmthei bang loute zong lâm bang pâh uh hên.
12 Mithudih na guolzawl dînga, sênlâinâu bangin pom in,
Deisahna toh pom vâchin, lum leh phaw toh na tuom dîng hi.
Mawna nei in phuong in Mângpa.

La No.6 13/4/07 8.50 A.M
Aw Topa, na sinlâimuol ciengin ei sielphaw si’n aw,
Na sinlung awilou ciengin tonsiel bang ei sât si’n aw.
2 Loutuol patpuon bang nêm ing,
Hekhuo ei tuo siem bou in aw,
Topa ka gu ka tângte khamsiengta ei sudam in aw.
3 Ka hlagâu zong bâgawpta e,
Aw Topa bangtan lâhtui bang thâm dîng ne’ ?
4 Aw Topa, sul hing hei kia inlen! na khotuonate zâlin,
Ei hundoh inlen, ei hundam in.
5 Sina hânkhûh tuol ah, nang theizingna om sih e,
Kûlsîn sungpan ko’n lâm bang na’ng pâh diei le?
6 Zânkhuo’n dam bang tâu ing, duonglâi vulvaniang ing e,
Zâlna lâikhun taikhuovâl luoi bang kiveiden e,
Sênnâu bang kihlimmaw’ng, luonhli li bang cing e.
7 Lungzuon zatam sielsiel ing, phâimit simkhuozîng e,
Dougâl zatam mâimit suon ing, pâh bang muolta e.
8 Ka kâ ka mâuna Sien in nâu bang sâng e,
Zînlêng kolbu tawnkhelte aw, ka sieng tâisan u’aw ,
9 Topa’n ka thûmna mîm bang sa’ng e,
Ama’n ka tâuna ei sânpieh na va!.
10 Ka dougâl zatamte mâizumta heh, buoizâh gawpta uh heh,
Sul hei kia uh hênlen, simzawng bang mâizum pai uh heh.


La No. 7 22/4/2007 9.40 a.m
Ka selung kimsiengna, kei’a Zuo Sienmâng aw,
Ka sinlâi gil na siengah beng bang ngâ ing e,
Tonsiel bang ei sâtsât zatamte huongzawl pan,
Sál bang ei tandoh inlen, ei hundam in aw.
2 Nei hundam sih leh hûmpi nêlkâi in sangsa,
A baw kalâu bang amahaw’n ei bottel va uh,
Ei hunkhedoh dîng koima om sih e.
3 Aw, Topa ka Pasien, tawnkhielna ka bawl a,
Ka khuttung a tabang tawnkhielna a bân a’leh,
5 Ka dougâl’n ka lâukha tonsiel bang ei sâtnên heh,
Ama’n ka nuntâtna tuoltang dênna’n nei henlen,
Pâh bang ei kitawina al bang mangthâi heh, Selah
4 Kei toh gâlmuongpa khu ke’n gamsegûl banga ka viel leh,
(Vângkâi loupi a, ka suotâtsah ka mêlma hi e).
6 Aw Topa na lunglâihe duoisah inlen, zuong hing thou inlen,
Gie bang hing kizûn vawi, ka dougâl lunglâihe zatam e,
Zuongthou inlen, na thupieh thukhenna ei neipieh ta’n.
7 Tuaciin, mizatamte’n sang bang a buolna u’ah,
Lam bang pâh in, khuoi bang a’ng bawm dîng u’a,
Tuaziehin, na thangvân sâng pan, sûl hing hei kiata’n aw.
8 Topa’n mizatam tung’h thukhen va’n,
Ka thudihna leh ka dihtatna sulzûi in,
Kei tungah thu hing khenta’n aw, Topa.
9 Aw, sinlâimuolte khelna simlei bang tawp hên,
Sizawl bang zangte khuom bang khawkip in aw;
Tuonglam bang zang Sien in sinlâilung mâitmit suonzaw e.
10 Hlîm bang ka kisunna Sienmâng hi e, sinlâi siengte hundampa
ama hi e.
11 Thudih Sien in khenta e, singunei tung’h nisiel Sien lunghê
taluo e.
12 Sûlnua a’ng hei lou leh, a nâmtem tâthiem a,
A kangthal kuoizou in, a kamta e
13 Ama’n zong kûlsîn tanna bântawite a siempieh a.
A bawlsete tangthal muazum lâitan e.
14 En vawi, ama khu tawnkhelna, toh dimletzou hi e,
Tatsietna a sinlâi sungah pâi bang kuo e,
Sing bang káwi simthu, beng bang puo hi e.
15 Sina guomthûh a toukuohta e ,
A guomthûh tawkuoh sungah thel bang a keta valien e.
16 A simlu tung’h a tatsietna’n law bang a’ng khu kia va’n,
A gumtatnate pen a kânkot siengah sûlheikia va e.
17 Sienmâng a cinthu sîzawl bang a zang, lâm bang pâh va’ng e,
Tunglûnpên Sien min pâh bang tawi va’ng e.

La No. 8
Aw, Topa, koute Topa, simlei tungah,
Na min ni bang a lûn a, zâng a lawi bang kithang den e!
Thangvân kânla sângsawn ah na loupina ni bang tâng e.
Thangvân sâng ah na loupina dawngkhawnsah cie!
2 Sênnâu vondeite tonglêl vângin,
Na dougâlte pal bang nanna dî’n, zaitha hâtna nei guon a,
Nang zaitha hâtpen na hia, na dougâl sing bang sie cie!
Batphulapa ning bang ngûisah cie.
3 Na siemsa thangvân kânla sângsawn, aw, ke’n selung ka siel ciengin,
Nangma siembawl solhlapi leh si-alte.
4 Miliem bang ahia, nangin na ci ngaituo lawmlawm buong aw e,
Miliem vontawi, gâthâng bang nang vê lawmlawm aw e?.
5 Ama pen na kûisiemte nuoi lien ah na siem a,
Zâtâtna leh loupina mânglukhu na khuhsah aw e.
6 Na siembawl cingteng, na siemsateng kuom bang luosah cie,
A bânzâl neiah silcinteng sing bang sie cie.
7 Tute, bawngte, lawite, sielte tualeh ganhing cinteng,
8 Tunglêng vate, kângtuipi limngate leh a sunga piathei cinteng,
A bânzâl neiah sing bang sie cie.
9 Aw Topa, koute Topa aw, na min bangzatah a ngai e chi!,
Simlei tungah na minngainou hêmthei bang louchimla ung e.

La No. 9 14/8/2007 12.20 PM
Ka sinlâilung zousie toh, Sien aw, lam bang na’ng pâh va’ng,
Na silsiemsa loupiteng ke’n phuongzâh va’ng.
2 Na tungah ka lâilung dam vangût e, sî bang nûi ta’ng e,
Na minngainou sûnnâu bang zaila’n hing awi va’ng e,
Aw, nang Tungnungpênpa.
3 Ka dougâl zatam sûl a’ng hei ciengun, na vântuol mun ah,
Kipalpua sieng va un, mangthâi siengta va uh.
4 Aziehpên nang’n kei thuneina leh kei lunglam na thei hi,
Na mângtouna ah na tou a, thudih na khen hi.
5 Nangin lawkite na house gawpzou a, migiloute na sumang zouta hi,
A minte uh, kumtawn kumtawn adîngin na sumil zouta hi.
6 Aw, dougâl, suhsietnate tawntung in a tawpta hi,
Khopite na suse zouta a, a muolsuongte uh toh, mangthâisiengta u’e.
7 Hinanleh, Mângpa khu kumtawn in a hingzing dîng hi,
A mângtouna khu thukhenna dîngin a siemta hi.
8 Ama’n simlei tung thudih in thu a khen dínga,
Ama’n mite tungah dihtatna toh thukhenna vâi a hawm dîng hi.
9 Liengvâite dîngin Topa kibutna ahi dînga,
Hesuo genthei chienga tâina ahi.
10 Na minngainou theite’n, lumsuong bang a’ng bel uh,
Aziehpên Ama sang bang suite pen Topa’n tâisan sih hi.
11 Zion a buol Ama khu zaila ngai in lam bang pâh va ui,
Mi zatamte lah ah a a siembawlte leh a phatnate phuongzâh un.
12 Sisan lam sûichienna a nei in amate a thei hi,
Ama’n kingâingiemte nâu bang kâna a hai sih hi.
13 Hekhuo ei tuo bou in aw, Mângpa,
Kei ei hote khutsung pan a,
Ka thuoh hesuona ei theipieh in aw,
Sina guomthûh dawngkot pan a ei kâitoupa na hi.
14 Tuachiin Zion tanu tunkot ah,
Ke’n nangma lam bang hing pâh va’ng,
Na hundamna sungah kipâh zingta va’ng e, Mângpa.
15 Lawkite î, amahaw bawlsa guomthûh sungah a tummang siengta u’a,
A pilthâng siete u’ah, amate a awhlia siengta uhhi.
16 Mângpa khu a thukhenna a vâihawmsiem na vângin a kithei hi,
Sinlâimuolpa pen ama pilthâng kamsa sungah a awhta hi,
Hig-gã´ion, Se´lah.
17 Sinlâimuol leh Sienmâng thei bang hai,
Namchin teng pen kâmmei vângkhuo ah gimthuoh va uh.
18 Miliengvâite a kimangngil den sih dînga,
Mizawngte kinepnate zong a mangthang tawntung sih dîng hi.
19 Zuong hing thou in, Topa mihingte vâihawmsah si’n,
Na mâimit suonna ah, lawkite khu kithukhenlu hên.
20 Zâuna lunglâi guon in, O, Topa, namcin zatamte’n
Mihiem ahibou u’hi, ci khu a’ng kitheidoh nadîng un. Se´lah.


La 10. 19/8/2007 11.00a.m
Ò Tópa bangzieha kei pan a, váng-ìnlá na ta’ì?
Ò Tópa bangziéha kéi genlieng nei et lou a, na phâimìt na sêl ahiei?
2 Migilòu in kiliénsahtáhin mizawng a génthèibâwl valién hi,
Amaúte’n a ngaituosa uh a silbáwlté sungah kithunlût valéh úh hên.
3 Migilou in a lungtang deigawna a kiphatsahpi phuàt léhlòh a!
Tópa huottah êngsiétna khu thuphâ a pe phuàt uh hi.
4 Migilòu in a kilétsahna sahmêl ziehin Tópa sang bang sûi lou hi,
A lungsim zóusie ah, Tópa a òm váwt síh hi.
5 Ama gamtátnate khu a huòise zing ahia;
Na thukhénna pên ama’ mâimit suòn phâh dîńg guol ahi síh hi.
Tópa’n a mêlmate pên hùimút suong sè a bángsah hi.
6 A lungtáng sungah ama’n hichi’n a dàpkuò hi;
“Kei pên ei kisulohta sihva, gèllieng kici póuma sínkha náwn si’áng”, a chita hi.
7 A kambém sungah osié a dim a, zuóu leh nâl tóh a kidím hi,
A lei néiáh khèlna leh thulìmlòuna a óm hi.
8 Khodung gáwllám thu‎òm îsìpna mún áh a dàptou a, mâwneilou khu a thàt zêl hi,
A mìt-hà in mizawng a dou hi.
9 Hûmpînélkâi in a kuò sunga pátsa sáté a dàpngâ bángin,
Mizawngte a dàpngâ khínkhíán hi,
A lênpí kàmsa sungah mizâwngté khu a huóilút hi.
10 Mizáwng khu a hûplút thèina díngin a bóhkhùp a, a kingiémkhièt phuát hi.
11 Pasien in tuami mizáwng khu a mángngìl in a ngáituò a,
Pasien sahmêl kiphuolmángsàn mukiathei malmal lòu dîńgin a tuót hi.
12 O, Tópa zuong híng thóu ìnlen, na bânzâl híng zâhdoh ìnlen,
Kingièmkhiètpa khu híng mángngìl sí’n o.
13 Migilou in bangziéha Pasien a simmaw ahiei?
Ama’n a sinlâi sungah Pasien tûlmaw sì’âng a chi zíuziáu hi.
14 Khèlna leh gènsiétna na muzóuta a, na enzóuta hi,
Na khùt sunga na sankia(requite, return, avenge)theina dîngin a zawng khu na kûngah hing kipelût heh, Nangma paneilou panpi na hi.
15 Migilòute leh mikhélte bânzâl bantán in aw,
A khélna zousie sûidoh sieng in.
16 Topa pên kumtawn kumtawn adînga Lêngpa ahi,
Lawkite khu Ama lênggam sungpan in a mángthâita uh hi.
17 O, Topa kingièmkhiètte deigawna na zâhpièh zóuta a,
Nangma’n a lungtángte úh na siempiéh dí:ng hi.
Na bíl in amaúte kikóuna na zasah dí:ng hi.
18 Kibawlgenthéite leh paneilòute tungah thû a khen dí:nga,
Tuachiin léitungmi in a bawlgénthèi nawnlou nadí:ngin.



La No.11
Tópa tungah ka gínna khuòm bang ka phutdèn a,
Lênmuol khûp in lâukhá, vá bang lêngmangta’n ci si’n aw e!
2 Migilòute’n hiémzàh phut in, a thálte kuòita u’e,
A tháltángté toh sinlâi siengte kâplia dîńgun a kuòinêmta uh hi.
3 Suóngphûm khu chîmkhêta leh aw e,
Mithudíhte’n báng a báwlthèi dí:ng uóilé?
4 A biéhinn siêngthou sungah Tópa a buol a,
Tópa mângtouna khu vânt‏úng kânlâ sângsáwn ah a òm a;
A mâitmìt suón in mihing tâté a a khotuo a, a ze-ét khínkhiàn hi.
5 Tópa in mithudíh a ze-ét lét a, hiná:nleh migilòu leh gâlgumnawte a huó hi.
6 Migilòu túngah lênthâńgte, kâtsuong(brimstone) leh meikuongpi a khièh dîńga,
Khopihûi se mama in a sêmmangta dîńg uh hi.
7 Thudih Tòpa in thudih thumá:n a ît a; sinlâi siengte khu a mâimit in a suón chimla
vangút hi.

La No.12
Tópa aw, ei panpi in, mithudih ómta síh,
Migin-óm zóng mihing táté lah ah a puátà hi.
2 Michìn in, a innvêngte uh kûngah bangmalòu chinteng a lêl u’a,
Lungsim kûlthúh kop kuòkawm in, kam leh muâ nâl in thu a gên uhhi.
3 Tópa in kam leh muâ nâlte a âttán dîńga,
Kilétsahthûte gênnâ lêi khu a âttán dîńg hi.
4 Amahaw’n ‘Ka kam leh ka muâ uh toh ka suóhta dîńg uhhi’ a ci u’a,
‘Ka kam ka muâ kou’a ahi’ a ci u’a, ‘Kòi e, kóuté túngâ tuong ? ci’n a kilétsah uhhi.
5 Mizâwng kigénthèibáwlnâ mi-ngâu kâ leh mâunate theita’ng, túin leh, ka thoukhe
dînga, Keima’n ka vêngbit dîńga, a simmàwte apátìn ka kâidóh dîńg hi.
6 Tópa thûté khu thusiengthou ahia, méikuong sunglâi a, dangkâ sagîvéi kihá:lvá:m
siéngsét bàng ahi.
7 Tám khanghóilòu lah a pánin, Ò Tòpa amaté vêngbít inlèn,
Ò Tòpa kêm táwntúng in àw.
8 Migilòu pên a kipâhtàwi ciengin amaúté a thangpha mama leng uhhi.

La No.13 18/Nov/2007 12.00 O’clok
O, Tòpa bangtàn néi mángngíl dîńg ahiéi ?
Kùmtàwn âdíng ahiéi? Bángtàn na mâimìt beng bàng na sêl di’éi màh?
2 Bángtàn ka hlagáu túngáh ka kihênêm di’éi àw e?
Bángtàn ka dougâl ka túngáh a tuong di’éi âw e?.
3 Ei khotuó ìnlen ka kikòunâ áw éi zâhpiéh in àw.
Ka phâimìt hing tângsah in aw, tuáchiâ néi báwlpiéh síh léh,
Mìtsînna khuô áh sîna ka tuóhkha dîńg hi, Ò ka Tòpa Pasièn.
4 Ka dougâlpa in, ‘Ama khu ka nuòinétzóutà hi’ a chi kháh sángin,
Ka thúmna pen gimnam tui bángìn éi sânpiéhtà nàw in,
Éi génthèibáwlté’n ka liêngvái chiéngin lâm bang a kipáh u’e aw.
5 Hinánleh, na khotuòna lum báng ka suong zíng hi,
Na hútdàmna ziéhin ka sínlâi lâm bang kipâh hi, Tòpa.
6 Tòpa’n ka kúngtúng áh phátna zóúsíê a’ng buòh sùh a,
Tua ziéhin zailá ngàitèng tóh Amá ka pâtàwi dîńg hi.

La No.14 18/Nov/2007 1.05 O’clock
Mimâw’n sinlâi sungah, ‘Pasién óm síh hi’ a cizóutà hi.
Amáte khu a muòt ahi u’a, mûdâhuoi nâté a tóng zóutà uhhi,
Silhói bawl kòima khatbêh a òm síh uhhi.
2 Pasién thèi leh sûi a òm éi ci’n,
Tòpa in vântúng sâng pànin mihing táté a ensùh hi.
3 Làmhlàng tuónpíl ngén ahita uhhi, a ûnpí un, a buasiengtá uhhi,
Silhòi bawl koima khatbêh a òm sih uhhi, khatbêh zóng òm váwt sih hi.
4 Tàwnkhièlté’n lungsim a néi sih uh amah?,
Ka míté tânghlâ nêh bángìn a ne ziéu u’a,
Tópá min hêmthéi bángin a lóu ngái sih uh hi.
5 Pasién pen khang thudih toh omton ahiziehin;
Amate pen zâuna toh a kidim uhhi.
6 Liengvâipa’n Topa hlîm bang a bêl ziehin,
Ama’ thuhil nangin na nûisat ziéu hi.
7 O,Israel hutdamna khu Zion sung pan a,
hing kipandoh ahi chi khu thei chiet unlen,
Topa’n a mite saltanna uh a’ng sûtpieh chienginleh,
Jacob a kipâh dînga,Israel a lungdam dîng hi.

La No. 15 18/Nov/2007 1.08.00 to 1.35 P.M
O,Topa na biehbûh sungah koi a buolthei dîei?,
Na muol siengthou tungah koi a têng dîei?
2 Dihtaha kalsuonpa,dihtatna toh nasêmpa,
A lungtang toh thudih lêlpa,tamte ahi uhhi.
3 A lei toh migênseloupa,a innvêngte tunga silsie bawlloupa,
A innvêngte hâmseloupa ahi hi.
4 Topa gîngte zânapepa;nanleh a mâimit suon toh migilou musitpa,
Ama’ kisietbawlna zieha phubâ lâhsawmloupa,tamte ahi uhhi.
5 Summêt sâng vâlkâi a,hawmloupa,
Mimawl tunga noptuomna laloupa,
Tamteng zousie bawlpa khu a kisulohzou vawtsih dîng hi.

La No.16
Ei kêm in Topa, aziehpên nang tungah ka ginna ka’ng ngam hi,
2 O! ka hlagâu in, ‘Nang ka Topa na hi; ka phatna a’ng kuonna na hi’ a chi hi.
3 Lei a om misiengthoute,mihoipênte amate tungah ka nopna zousie a om hi.
4 Koizong pasien nuadel,amate sisan kithoina ka pom sih dînga,a minte uh zong
ka nephu in a lou tuonsih dîng hi.
5 Topa khu keima gamluo phalkhat leh keima dawnna khuot ahia,nangma’n
ka goutan dîng na koiching hi.
6 Gam nuom leh mun hoi na gamgiteng kei’a dîngin a kigîtta a,
Gou siengthou ke’n ka nei hi,aw nuom sâm e!
7 Thuhoi ei hilzou Topa phat va’ng;
Zân lâi a,salêng ka tuon chiengin
Ama’n ka khuttu in lampi ei hil hi.
8 Ka masangah Topa ka pangsah zing dînga,
Aziehpên Ama ka zietlang ah a pang a,kei ka tawn sih dîng hi.
9 Tuaziehin,ka lungtang a kipâh a,ka loupina a nuomzouta a,
Ka pumpi zong lam-etna toh a kitawldamta dîng hi.
10 Nangma’n keima hlagâu gawtmun ah na nuasie sih dîng a,
Nangma misiengthou zong muotna na tuohsah sih dîng hi.
11 Nangma’n hinna lampi nahing kawmu dîng a,
Nang opna ah nopna bukimna ka ngâ hi,
Nangma zietlang ah,nopna tawptheiloute a om tawntung hi.

La No. 17
Thudih kikouna khu dawnpieh in,O,Topa,
Kam leh mua zuou lou patsa hing pawtdoh,
Ka kâna leh ka mâuna na bildaw inlen ei zâhpieh in aw.
2 Ka thuoh dîngte nangma sieng pan in hing suoh hên,
Tan bang kimna na mâimit in suon zing hên.
3 Ka sinlung tui bang sieng na muta a,
Zân in zong na mu sieng a,na theichienta a,
Ka kam leh ka mua pen in khelna tong dîngin na sêsih hi.
4 Mihingte silsep toh kisai nangma thu gênte bangin,
Sumang panin kei nei hundam hi.
5 Na bânzâl khau toh ei tu inlen,
Ka kalsuonnate kipalpualouna dîngin khuom bang ei dou in aw.
6 Ei dawng vâteh chi’n na min mal bang ka’ng kou e,O,Sienmâng,
Na bil ka sieng lam ah hing ngat inlen,ka hâm ei zâhpieh in.
7 Vâng mu bang nei ngâina ni bang tângsah vawi in aw,
O, nangma ahing ngamte khu a dougâl zatamte patsa in,
na bânzâl ziet in na huhing hi
8 Na mâimit suon chimla’n ei en ve’n,Topa
Na hlalîm nuom neiah nga bang lêng va’ng ,Sienmâng
9 Ei gentheibawlte patsa’n,sang bang a’ng thâ sawm,
Ka dougâl huosete patsa’n.
10 Amate pen ki-uongsahna toh kidim uh ahia,
Tungsûnni bangin lûn hai e,chi’n tong lêl den u’e.
11 Amate’n a’ng kuolkipzouta u’a,
Lukûn in a mâimit uh kei langah a’ng suon pheita u’e.
12 Humpi nêlkâi sahing dugaw bangin tuachi’n,
Humpinou bangin nêh dîng buh in,
Mun îsip lahah a dapvâh kawikawi hi.
13 O,Topa zuong hing thou inlen,agilou khu thalpaisuh in aw,
Gilou-na nâmsâu patsa’n ka hla hing hundam in aw.
14 Mihiemte nangma khut pansa’n, O Topa,
Tami sietlei a mihiem gouluote pansa’n,
Na goumanpha phuòl toh a sung a lâi na dimsahte,
Tá leh nâu toh a kidimta u’a,sildangte pen nâusênte díngin na henpieh in.
15 Kei vângin,thudihna in na mâimit ka suon let díng hi,
Nangma toh kibanga ka khahlaw chiengin ka taita díng hi.

La No. 18
O, ka thahâtna Topa ke’n na’ng ît va’ng e,
2 Topa pen ka lumsuongpi leh ka kulpi ahia,
Ama ei hundampa ahi,ka Sienmâng ka tha,ka zung,
Ka kibâtna; Ama khu ka muong dínga,
Ka suohtâtna kí leh ka khuompi ahi.
3 Lam bang pâh thei,Topa mal bang ka kou va’ng,
Dougâl zatamte patsa’n siel bang ka suohta díng hi.
4 Sìna lummei bang a’ng zîng e,
Sien theilou sîngta zatamte’n
Ka lâukha zil bang líng u’e,
5 Meidíl in kâmmei bang ei bawm e,
Gàtháng in ei kham e
6 Sinlâi mei bang a zín chiengin,Topa mal bang ka kou a,
Sienmâng aw e, chi’n mal bang kou ing e,
A biehbúh sungpan in ka aw a zâkhie hi,
Nâu bang ka kâna,A bil in ei zâhpieh h.
7 A lungthahna siel bang lien e,
Simlei zil bang líng,luòi bang kivei,
Tâng suongtawphate zil bang kithing e!
8 A kuonâh sungpan khumei siel bang suoh e,
A mua pansa’n kâmmei kuongpi pawtdoh e,
Suongmeihol tawkuong e.
9 Thangvân sângte thal bang a kápkhie e,
A kéngtot nuoi khu simzìn in zêl e
10 Vântungmite tungah va bang tuong e,
Huisi dam sêm tungah va bang lêng e
11 Ama’n simkhuozîng sang bang kibuhna’n zang e,
Khimzîng tûipite Ama puonbûh hibou e,
Khimzîng lummeite zong hi veve e
12 A vângtâng mâi ah lummei zâme, dâi bang theng e,
Thangvân gielpite leh kâmmei âm pimpem,
Bangmalou suohta e.
13 Thangvân sâng lel dawnte patsa’n Topa vânging bangin kikou e,
Sângpênpa’n a aw khu gielpitangte leh kâmmei kuong a guon e.
14 Hi e,a thaltangte a kâpkhie a,amaute a thêzâhta uh e,
Thangvân lâiling kânsâng leldawn panin sepsuh e,
Sang bang tâizâhta uh e.
15 Topa na nâhkuo sungpan a hu pawtkhie in tongluong in,
Simlei tuite leh leitung suongtawpha mîm bang piengsah e!
16 Tung thangvân pansa keima a’ng lâhkhiet,a’ng khiehsuh,
Tuite panin keima a’ng sawhdoh hi
17 Ka dougâl zatamte leh ei hote lah panin
Ama’n ei hundam a,aziehpen, kei’a díngin ka melmate hât sêngtaluo e
18 Ka hamsiet ni in amate’n ei kham den kêi u’a,hinanleh Topa khu ka bitna na hi e
19 Munzâng nunnuom zâu lah ah sang bang ei pui zêl a,
Kei tunga Ama a lungkim a,tuachiin ama’n sal bang ei huhing hi
20 Topa in ka thudihna dungzuiin,lawmman ei sângsah a,
Ka gamtat sienthouna dungzuiin ei guon hi
Na zaidamna in keima ei thupisah hi
36 Ka kêngtotpha na golsah a,tuachiin ka kêngte a kipilta sih hi
37 Ka dougâlte sûlnung ka zui a,muol bang ka khûpzouta a,
ka manthâisah masangsie’n ka kinuale sih hi
38 Thoutheikiata lou díngun ka sâtliem sieng zouta a,
Ka kêngte nuoiah nasing bang ka shie siengta hi
39 Aziehpen,nangma’n dougâl thahâtna kawngga nei gâhsah a,
Keima ei doute khu nangma’n ka nuoinet in na koita hi
40 Nangma’n ka dougâlte ngawng zong nei pie,
Tuachiin ei mudate ka suhmang thei nadíngin
41 Amate aw sângtahin a kikou u’a,a dawng díng koima a om sih a,
Topa kûngah zong a kikou u’a,hinanleh Ama’n a dawnbut sih hi
42 Tuachiin,vutvâi ka suo a,hui mût bep díngin ka sâtguoi sieng a,
Gawllam dunga kituonchîl díngin ka pâikheta hi
43 Mite kidouna panin nei hundamdoh zou a,
Tuachiin lawkite; ka mithei ngai loute,
Makâi in nei siem,amate’n keima na a tong díng uhhi
44 Ka awgin a zâh chiengun ka thu a mang díng u’a,
sîngdangte ka khut ah a’ng ki-âpkhe díng uhhi
45 Sîngdangte a mielsuh díng u’a,
A kibuhna munte u’ah,zâu pum in a om díng uhhi
46 Topa hing zing e,ka suongpi ka patawi hi,
Keima hundamna Pasien khu patawi in om hên
47 Keima phubala khu Pasien ahibou a,
Ama’n mite ka nuoinet díngin a koi hi
48 Ka dougâlte pansa’n ei suohtasah a,
Kei ei doute sângin tungtuong zaw in nei domtou a,
Mihuhamte panin nei hunkhie hi,Nangma’n
49 Tuaziehin,O Topa,lawkite lah ah Nangma ka’ng phat dínga,
Na min zaila ngaite toh ka phat díng hi
50 Hundamna thupi Ama in A lêngpa kûngah a peta a,
Tualeh A thâunupa tungah khotuona a lahta a,
David tungah zong a lahta a,tualeh a hlâh a suonte tungah
kumtawn adíngin a khotuona a lahta hi

La No. 19
Tunglam thangvân sângte’n Sienmâng loupina lam bang pâh e,
Thangvân kânla sângsawnte’n a thupina langsah u’e
2 Ni sim in,a tongluon vânzawl lâiah,zokuom bang thâwn e,
Zân sim in,a sinlunggil va bang phawng e
3 A awgin kizâhlouna hâm leh pâu mawngmawng om nawn si’e
4 A hlâh a suonte’n simlei zêlta e,
A tongluonte’n simlei mong zêl e,
Amate sungah tung sunni puonbûh suong e
5 Moupa cinthu zîngni tâikhuovâl gilbu-al langmâi lang bang e,
Tâihât zîngni kitâidemna lâm bang pâh bang e
6 A sûlheina cin thangvân mong pat mong in zêlsuoh e,
A heina a lênna cin simlei gûl bang vielkuol e.
A hu sua huikhi bang lângin,sim leh thangvân lang e
7 Mângpa dânpiehte sim bang kim e,hlagâu a hleng a,
A thupuonte pêlngai vawt si’a,mipilte a mawlsah hi
8 Mângpa dânpiehte sîzawl bang zang e,
Sinlung lâm bang pâhsah e,
A thupiehte damtui bang sieng e,phâimit va bang pil e
9 Mângpa lâuna sîtui bang sieng kilkel e,khuom bang kip den e,
Mângpa thukhennate sîzawl bang zang e,sûnni tâng bangin dih zing e
10 Hima e! tahaw pen ngûn izaw!, ngûn tah siengzawte sânga
kideigawzaw ding hi e, khuoizu leh khuoibâl sânga hlumzaw zong hie!
11 Tua bân ah,tamte in na suohpa a kithuhil a,tualeh tamte
a kizûi leh nuomman lienpi khunah a om hi.
12 Koiin a khielna a theithei diei mah?
Nangma’n ka dap tawnkhielnate panin ei siengsah in aw
13 Mawna liente patsa’n na suoh ei humbit inlen,
Huoisetaha,tawnkhielte’n ka tungah nuomtuol hing tuonsah si’n aw,tuaciin keima dihtat ta va’ng in,tualeh tawnkhelna lienpi patsa’n kei pen mawnabei in hita ve’ng
14 Ka tongluonte,ka sinlâi sung kûlphûm tongluongte, na mâimit
suon in sum bang ît tahên, ka tha,ka zung,ka hundampa O,Mângpa.

La No. 20
Simlei buoina dawn bang na tuo ni ciengin,
Topa’n hlim bang nang sung a,
Jakob Sienmâng min in lum bang na’ng sungta hêh
2 Biehbûh panin huna ei hlâh in aw,
Zion tungtawn in ei hâtsah in aw
3 Na sillat zousie theizing in aw,
Nang’a dínga kihâlna sillat na sâng in aw,Selah
4 Na sinlâilung a om bangin ei guon in aw,
Na togndam lêl khu guo bang ei khieh in aw
5 Na hundamna lâm bang pâh va ung e,
Tualeh,ka diellapte uh Topa min in khâisâng va ung,
Topa’n na nget zousie na’ng peta hên
6 Topa’n a thâunûlsa a hundam hi,cikhu thei inlen,
A vân siengthou mun panin a kikouna aw a za dínga,
A khut zietlang toh ama hundam va
7 Mi kimkhat in lêngtâi(kângtalâi) a ngam u’a,
Kimkhat in sakolte a ngam u’a,
Hinanleh,koute’n ka Topa uh ka Pasien uh min theizing va ung
8 Amaute a pua u’a, tuoltang dênna’n a kineita e,
Hinanleh,eite pen i zuongthou kiata u’a,
Sia khuom bang i kip denta uh e
9 Ei hundam un Topa aw,ka liengvai ciengun
Kumpipa’n ei dawng paita hên.

La No.21
Aw,Topa lêngpa’n na bânzâl khau a kipahpi díng a,
Na hundamna sungah kinâhpâh ve’n izaw !
2 Nangma’n ama lunglâi gulte tuoiguo bang na khieh a,
Tongdam luonsiem a’ng luon a,na sieng a,
mîmva bang a’ng thûmna khu na îh sih e,Selah
3 Nangin guolzawlna hoi zousie na guon a,
A lutung ah,ngûn siengthou lukhu na khusah hi.
4 Na kûngah nuntâtna mîm bang a’ng thûm a,tuaciin na pie a,
Damsawt kumkhuo zong a’ng thûm a,na na pie hi.
5 Na hundamna sungah a minthanna a lien a,
Zâtâtna leh loupina ama tungah na pie hi.
6 Kumtawn a díngin,a vânglien pên in na siemzou hi,
Na sahmêl toh ama khu nâhpitahin lam bang na pâhsah hi.
7 Topa pen lêngpa’n a gingta a,
Tuachiin Topa thupipên khotuona zâlin ama a det zing díng hi.
8 Na bânzâl zeitha in na dougâl zatamte a nuoinet díng a,
Na bânzâl ziet in nangma hing mudate a zou hi.
9 Na he chiengin amate meiphuol kileh na suohsah díng a,
Amate khu Topa in a valtum siengta díng a,
Meikuongsie in a kâtum siengta díng uhhi.
10 Simlei zatamte panin a hlâh leh a suonte uh,
Mang bang na mangsah díng hi.
11 Na tungah silsie a’ng bawlsawm u’a,
Sitheina vanzah toh a’ng thâsawm vâng un,
A lawching thei tuon sih uhhi.
12 Amate kâp dínga,na thaltangte na kuoi ciengin,
Amate zâu in nangma’n kinuaheisah vâteh,
13 Nangma bânzâl hâtna zâlin,nang kipâtawi heh,
Na thahâtna ka phat díng u’a,zaila ngaite toh ka’ng phat den díng uhhi.

La No.22
Aw Sienmâng ka Sienmâng,bangdi’a sang bang nei tâisan e,
Bangci a, gamvângla mun a om a,na panpina nei khieh lou e,
Nâu bang ka kâ,ka mâuna zalou namah?
2 Aw,ka Sienmâng sûnni tân ciengin nâu bang ka kap a,
Hinanleh, nei zâhpieh sih a,
Zânkhuo sawt ciengin zong ka sip zou sih hi.
3 Awle,Nangma Siengthoupa aw e,
Israel pâhtawinate nangin na ngâ zing aw e.
4 Hima e,ka pu ka pate’n nang gingta u’a,
A ginna uh na tungah a’ng ngam u’a,
Tuaciin nangma’n amate na hundam hi.
5 Nangma kûngah nâu bang a’ng kap u’a,
Tuaciin na na hunkhie a,
Amate’n na’ng gingta u’a,na buoizâhsah sih hi.
6 Hinanleh,kei pen mihing hi nawn si’ng,
Lungnou bang bep ka hia,mihiemte etsat ka hi giap a,
mihingte musit hita’ng e.
7 A’ng mu sunteng in ei nuisat a,ei ensan ta e,
Lusu kawm un,a leisan pimpemte toh hici ei gensie uhhi.

8 Ama’n Topa a gingta hi,tua ziehin Ama’n hundam na ve’n,
Ama khu a mâimit suonlana ahia,Ama’n hundam heh.
9 Hilehzong,ka num sûl sungah pat ei na suohsah nangma na hia,
Ka nu nawitui ka tawp lâiin nangma’n kinepna nei guon hi.
10 Ka nu sûl sungpan a na tunga ei kingam ahia,
Ka nu gilsung pansa a,keima Pasien nahi tabou hi.
11 Buoina leh gentheina nâita,ka kûng pan gamla si’n aw,
Azieh ahileh,panpi díng koima om sih e.
12 Bawngtang tampi’n gawlpal bang ei îm kîmkot ta u’e,
Bashan bawng hâtte’n ei kuolkumta u’a,ei buoisahzâhta u’e.
13 Humpi gilkiel sa dugaw bangin a kam kâh u’a,
Ei êhmal nuom ziehun a hâwh vapom uhhi.
14 Damtui bangin ei kibota e,ka gu ka tângte kisongsolawita e,
ka sinlung khuoilu zun bangin ka ning sungah zun siengta e.
15 Hlêngkam gawtâ bangin ka zaitha gawtâta e,
Ka lei in ka khahlâng a liehtou e,
Sina vutvâi khu lah ah nangma in ei pûi cie.
16 Se-uite’n gawlpal bang ei ûmta u’a; migilou hon in ei îmkuolta u’e,
Amate’n ka khut leh ka kêngte sunta u’e.
17 Ka gu ka tâng zousie ka gên maithei a,
Ei en pempom u’a,mithla louin ei dugaw et uhhi.
18 Ka puonsilte kituin phun a sân u’a,
Amahaw’n a tehteh in a kihawmta uhhi.
19 Aw, Topa kei ei gamlât da in aw,
Ka zaitha na hi,ei panpi díngin hing kinaw ve’n aw.
20 Nâmsâu patin ka hla hundoh inlen,
Se-uite lah pan ei hundam in aw,kei ngai nang
21 Humpi te sina kam patsa’n ei huhing inlen,
Sakol kîkhatneite patsa’n ei hundoh in aw.
22 Ka u leh ka nâute kungah na min phuongzâh va’ng in,
Mihonpi kikhopna ah nangma hing pâtawi va’ng.
23 Topa zâute aw,ama pâtawi un,
Jakob suonte aw,Ama tawisâng unlen,
Israel suonte aw,Ama gîng un.
24 Liengvâite liengvaina ama’n a ensan sih a,tualeh a ho tuon sih a,
Tualouin zong,Ama mâimit liengvâite suon ngamla díngin zong a koi sih hi.
25 Mihonpi kikhopna ah nangma ka’ng pâtawi dínga,
Ama gîngmite tungah ka thuchiemna ka pe díng hi.
26 Zaidamte’n a nêhkhop mu díng u’a,
Nêh leh tâh kiningching neiin,a lungtai díng uhhi.
27 Simlei ninglite’n theizing uh henlen,Topa langah kiheita uh heh,
Topa mâi ah namchin zatamte bie bang kûn chietta uh hên.
28 Lênggam khu Topa’a ahi a,Ama pen namchin zatamte lah a Uhpipa ahi.
29 Simlei tunga sî bang nuite nâu bang tai va un,Topa khu amaute’n be va uh,
Topa mâiah leivui tuolpuong a kipawite khu Ama bie in,a kûn chiet díng u’a,
Koima’n ama hla a son in a hingsahthei sih díng hi.
30 Suon khat in Ama nâ a sêm van in,Topa mâiah khangkhat in a kisim díng hi.
31 Amate hing pei va un,a mipite tunga Topa dihtatna khu,
Piengsawm momnoute kûngah kihil heh a chita uhhi.

La No.23
Mângpa khu kei ei cing, ka belamcingpa ahia, kei kitasam vawt si’ang,
2 Louhing dawngte pouna mun ah,keima sang bang ei kuolsah a,
Damtui sieng veina mun ah ei kitawldamsah hi.
3 Ka hla a damsah kia a,a min lawi bang thanna díngin,
Ka pheiphung suon, sizawl bang a zangsah hi.
4 Sina kuomthûh gawllam pheiphung ka suon zongin aw,
Sina gîng si’ang
5 Ka dougâl zatamte mâimit suon díngin,
Ningzu âisa toh nei vâhkham hi,
Ka simlu gimthâu namtui toh a nûl a,
Ka hâi ningzu toh a dimlêt hi.
6 Simlei tung tâng bang damsung in,
Na khotuona leh na phatna khu tung sûnni bang tâng zing va’n,
Mângpa sâuhlîm sungah nunnuom limnga bang lâm denta va’ng.

La No.24
Simlei tunga asung a om namci zatamte, nuntâtna nei leh neilou cintêng Tung
Lûnmâng’a ahi
2 Amate pen tuipite tungah ama’n a na phut a, tuizînte tungah a na tung hi.
3 Tung Lûnmâng lênmuol tungah koi a kâthei diei? A buolna siengthou ah koi a dingthei
diei?
4 Bânzâl tui bang sieng nei leh sinlâi sieng pâi bang kuo, a hlagâu khangthei hût sang
bang sûilou leh hlagulloupa, zuoutah a ciemtui neloupa khu ahi.
5 Ama’n Lûnmâng guolzawlna , tualeh a hutdamna Sienmâng panin thudihna a ngâ dîng
hi.
6 Tami khang pen nangma sang bang a’ng sûi khang ahia, na mâimit suon cimlou khang
ahi,O Jakob, Selah.
7 Na simlu thel bang thousah ciet unlen, nou sielkotte leh kumtawn dawngkotte
kângsah un aw, thupina lêngpa hing lût ding ahi.
8 Koi e, thupina Lûnmâng ? Lûnmâng khu a hât leh a lien a, dougâl nanna ah Lûnmâng a
lien hi.
9 Na simlu thel bang thousah ciet unlen, aw,nou sielkotte leh kumtawn dawngkotte
kângsah un, thupina Lûnmâng hing lût ding ahi.
10 Koi e, thupina Lûnmâng ? vângtungmite Lûnmâng?, Ama thupina Lûnmâng ahi,Selah.

La No. 25
O, Lûnmâng na siengah ka hlagâu ka’ng domsâng e,
2 O, ka Sienmâng nangma ka’ng um hi, mâizum ei pe si’n aw,
Ka dougâlte ka tungah lêngsah si’n len, ei nuoinetsah si’n aw.
3 Nangma sûnhâi bang a a’ng ngâh pouma in zumsuo si’n aw,
Ziehbei a tawnkhielte bou zum uh heh, Sien aw.
4 Na tuonglam zotna ei hil in aw Lûnmâng, na gawllam zuina ei hil in aw.
5 Na thudih lam ah sizawl bang ei zawl inlen, ei hil in aw,
Ka hundamna Siengmâng aw na hi cie,
Nangma lim bang bel in, sunni ka mang hi.
6 O Lûnmâng nei khotuonate leh nei hepi-lungsietnate lou bang tul ngai lou ahi.
7 Ka khangdawng hunlâi a ka tatkhielnate leh ka mawnate khu nei khotuona zâlin leh na
phatna ziehin ei mêlcipi si’nlen na theizing si’n aw, Lûnmâng.
8 Lûnmâng khu a hoi leh thutah ahia, tuaziehin,
Ama’n mimawte khu tuonglam pûi dîng hi.
9 A zainêm khu thukhenna ah a lampûi dînga,
tualeh Ama’ tuonglam a hil dîng hi.
10 Ama thuciemte leh thuhilte nâu bang pomte pen Lûnmâng khotuona leh thutah a
tuonglam ahi den ding hi.
11 Na min manmawna dîngin, ka khelnate zatamte tui bang ei siengsah in aw, Lûnmâng
12 Lûnmâng sum bang bepa khu bang ci bang e? ama khu a deilam bangin Ama’n a hil
ding hi.
13 A hlagâu a dâidam dînga, a hlâh a suonte’n simlei kuom bang a luo ding uh.
14 Lûnmâng thugosie khu ama zâute siengah a om a, a thuciemna a lah ding hi.
15 Ka awna lênthâng katlawm ka khut leh kêngte ei sûtpieh dîngin,
Lûnmâng mâimit suon cimla’ng e.
16 Liengvâi leh hesuo ka hi, na mâimit ei suon inlen, hekhuo ei tuo in aw.
17 Ka sinlung buoina siel bang lien e, guomthûh ka kiehna leh
ka gentheina panin ei kâitou in aw.
18 Ka kongkuo, ka nat ka satna ei theipi inlen, ka tawnkhielna zatamte
ei ngâidam in aw.
19 Kei dougâl zatamte ei theipi inlen, ei gumhuotna uh pen siel bang a lien a,
ei mudâna uh pen gamhuoisie bang va-iâh e.
20 Aw, ka hlagâu na hlahlîm ah buolsah inlen, hundam in,
nang ka’ng upna khuom bang kip e, ei mâizumsah si’n Sien aw.
21 Na sienga ka kingap ziehin, thumânna leh thutahna in ei damsah heh.
22 A buoinate zousie patsa’n Israel, hundamdoh in O, Sienmâng.
By Philip Thanglienmang

Rising tone at the end of the syllable indicates Nominative case Pasién= God
Level tone indicates Possessive or Genitive case Pasiên= of God

GLOSSARY OF ZO-ENGLISH
âisa=poetic form.meat,flesh.
amahaw=they
awhlia= suffocate to death, die of entrapments.
bân= declension of bâng. smeared, filled.
bântawi= khutlâi, vanzah. instruments, tools, weapon.
batphulapa= avenger, one who takes revenge.
baw kalâu= that which is torn into pieces.
bawlsete= persecutors.
belamcing=shepherd
beng= pâi, kawng. basket.
bottel= torn into several pieces.
buolna= opna. dwelling.
damsung=life time,days of life.
Damtui=poetic form(pofo). water
Dawng=Tender,Young
dawngkhawn= thawn. echo, resonate.
dihtatna= zuoulouna. integrity.
dougâl=pofo.enemy,foe
duoisah= nêmsah. soften, weaken.
gâlmuongpa= one who is at peace, peaceful person.
gâlmuongpa= one who is at peace.
gâthâng= thâng. snare, trap.
gawllam=pofo.path,route,track,street,lane.
gie= mul. plume, feather.
gimthâu=fragrant oil.
gumtatna= huoisetatna. violent dealing
gumtatna= violent dealing, wild behaviour, tyrany.
guomthûh = kietheina lei thûh. ditch, pit.
guomthûh= deep pit.
hâi=cup
hesuona= trouble, suffering.
hingzing= everliving, eternal.
Hla=Soul
hlîm= shadow, shelter.
hoipa=one who is good.
hote= those who hate, haters.
huongzawl= camp, compound. clutch.
kâitoupa= one who lifts up or raises up.
kam= kuoi, kiging, sie. bent a bow or lay a mine.
kangthal= thal. bow.
kânkot = kot. door.
kânkot= door.
khawkip= sudet. establish firmly.
khelna= gîtlouna. wickedness.
khotuona=mercy,kindness.
khuttung= hand.
kibutna= refuge, shelter.
kûlsîn tanna bântawi= tool for death.
kûlsîn= shina, sina. death.
kuol=lie,rest,relax.
kuolsah=cause to lie or rest.
kuomthûh=deep or dark valley
lam= for, of.
lâm=dance
lawi=buffalo
lawki= pagan, heathen.
lawmlawm= so much, very much, exceedingly.
limnga=pofo.fish.
lou= kou. mention, call.
Louhing=Grass,Vegetation
lunghê= lungthah. angry.
lunglâihe= lugnthah. angry.
lunglâihê= lungtangthah. angry, enrage.
lunglam= cause, wish, desire.
mâimit suon=behold,see,look at
mâimit= mit. eye.
mâimit=pofo.eye.
Mângpa=Lord
mangthâi= mangthang. perish,vanish, extinct.
mângtouna= laltouna. throne.
Miliem= mihiem, mihing. man, human being.
minngainou= sweet name.
mizatam= people.
muolsuong= memorial, monument.
ngâ= rest,lay to rest.
ningzu=pofo. wine,liquor.
nûl=annoint,apply oil.
nuntâtna= hinna. life, existence.
phatna= praise, goodness.
phatna=goodness.
pheiphung suon=walk,go.
pheiphung=footsteps
pilthâng siete= ensnarements, entrapments, snares.
Sang=poetic form(pofo);Animal
sângsawn= sângpên. highest.
sât= persecute, strike, beat.
sâtnên= beat thoroughly, persecute.
sâuhlîm=pofo. long house,house.
selung= lungsim. mind.
si’ang=sih va’ng,i would not
siembawl= bawlte. creation.
siembawl= doing, act.
siembawl= work, work of one’s hand and finger.
siemsa= bawlsa. created thing.
simlei=pofo.earth.
simlu=pofo.head.
simthu= cinthu, thu. word.
sina=death
Sing bang káwi simthu= falsehood.
singunei= migilou. wicked.
singunei= wicked.
sinlâi= lungtang, lungsim. mind, inner thought.
sinlâilung= lungsim, ngaituona. mind, thought, idea.
sinlâimuol= a wicked person.
sinlâimuol= lungsim hoilou. wicked.
sisan lam= for blood.
sizawl= kâitui zawlna vanzah. water pipe.
sîzawl= scooped wooden or bamboo water channel.
sizawl=straigth water pipe
suichienna= inquisition, inquiry, investigation.
sûl= nua, nung. back, behind.
sûlhei= kile. return, go back.
sûlnua= nualang. backside, behind.
sumang= destroy.
sûnni=pofo. sun.
tabang= this.
tâina= refuge, shelter.
tâng=millet.
tâng=shine.
tangthal muazum= arrow.
tatsietna = khelna. mischief.
Tatsietna= iniquity.
tawkuoh = sâikuoh, khutkuoh. dug, digged, that which is dug out.
tawnkhelna= gîtlouna. iniquity, wickedness.
tawnkhielna= gîtlouna. iniquity, transgression.
thangvân= vân. heaven.
thanna=of fame or popularity.
thudihna= thumânna. righteousness.
thukhenna= thutanna. judgement.
thuneina(right)
thupieh= thuhil.command, order.
Tonsiel bang sât= persecute, illtreat, oppress.
tonsiel= ton cienga siel kigou, siel, sawmsiel. mithun.
toukuoh= khutkuoh, sâikuoh.dig.
tu= belam. sheep.
Tunglûnpên=Tungnungpên. Most high, Almighty
tunkot= entrance, entry, gate.
vângkâi= zieh, san. cause, reason.
vântuol= heaven.
zatam= tampi, nempi. many, plenty.
zatam=pofo.many,multitude,plenty
zûi in= tawn in. according to, as per, in a manner.
Zuo Sienmâng= Lord God.
zuongthou= thou. rise up, wake up.
















Monday, April 6, 2009

Radio patsa Smartphone(Radio to Smartphone)

By Philip Thanglienmang,
DANICS,
B.E(Civil Engg Ist class), M.A(Linguistics)

Ei leitung mihingte’n tulaia sil zahthei, zâhthei, muthei, ettheite leh khawlsiem silte pen ahi mawng dingin i ngaituo u’a, koite na ngaituo ahia, koite’n lungsim tampi seng a, a na mukhiet leh puohkhiet uh ahiei? , chi pen i tuot vatêhta sih uhhi. Tâitheina, lêntheina mesinte a na op masang in i pu i pate un, kammal a zah chiengun, leitung tawpna chi kammal na suo leng uhhi. Leitung tawpna kichi pen hei sung a na hi diei chi pen koima’n a genchienthei nawnta sih hi. Bangzieh e? i chi leh, khantouna leh khanletna toh kizuiin, mun chin leh gam chinteng ah mihingte, a ut ut un, a tungtheita uhhi. Thuthang saite leh limlahte patsa in TV leh cinema ki-etthei ziehin leitung pumpi(khovel) a silpiengte, siltungte i kâ nêu sungah i enthei zieu ta uhhi. Tu hun chiengin leitung pen khotanêu(hamlet) bangin a kingaisuttheita hi. Manghâm in global village a kichi a, ei hâm in, leitung khotanêu chithei ahi. Bangzieh a? leitung khotanêu kichithei ahiei ? chi thute enton vai. Tam thu leh la toh kisai a i gelkhawm dingteng pat ma-in, khovel, limlahna ah kipan lei kichien pen dingin ka um hi. Kum 1824-28 kikâl sungin Nicephore Niépce in tulai a, limlâhna(photography) hing kipatna; heliography a na bawlkhie hi. Amasapen in, ama’n suongphêng tungah gamlim a na tussah hi. Tuazaw in, sumsan tungah lim a na kilangsah hi. Sumsan sanga hoizaw chiin siakâng tungah lim a na kilangsah hi. Tua hunlai a limlahna a na siemkhiette pen hun sawtpipi ni ni ni thum nisa in a na kikhawsah ngai hi. James Clerk Maxwell, Scot mipilpa’ n Michael Faraday na mukhiet electromagnetism tungthu thûhtahin a na suikhie a, kum 1873 kum ‘Treatise on Electricity and Magnetism’ lâibu a na suo hi. Michael Faraday ngaisutnate(ideas) bulphu in, ama’n kum 1855 kum in lâigiel khat na suo hi. Tuami a laigiel sungah, electric(khawlmei) leh magnetic hute(effects) taitheina huikhuo(medium) limguong(model) khat a hilchien hi. Kum1888 kum in, German mipil Heinrich Hertz radio hute(radio waves) a na mukhie hi.Hertz in radio hute a na mukhiet a kuon in, Italian mipil Guglielmo Marconi pen tuami radio hute suichienna lam ah a na lunglut mama hi. Ama’n a na ngaisut pen bangchi leh, gamlapi a om mite khat leh khat kihoutuona in a kizangthei diei? chiin a lungsim a sinsim na huolhuol hi. Radio hute toh kisai in, bagnchi leh, mun gamla tandong radio hute zangin huikhuo ah kihoumatna a piengthei diei? chiin, etkhietnate tampi vei a na bawl zaw in, kum 1897 kum in Guglielmo Marconi in wireless telegraphy a na bawlkhie a, tua na kuon in, ngâithei radio na khanglien in, Europe leh America gam ah, thuthang zâhsahna, thu poimawte phuonna a na kizang let hi. 1872-1877 Stroboscopic disc toh limte a banban in na ki-enthei pan hi.1884 George Eastman photographic film na siemkhie hi. 1877 kum in, Thomas Edison in siakâng phêng kiviel(tinfoil cylinder phonograph) tungah mihing aw( ‘Mary had a little lamb’) na khum masapen hi.1885 Chichester Bell leh Charles Tainter in phonograph zat nina a siemdoh gel hi. Tuami mesin pen Graphophone na kichi hi. Khuoikhep tungah a lam a kigit hi. 1887 kum in phonograph zat thumna Emile Berliner in na siemdoh hi. Tuami mesin min ‘Gramophone’ na kichi hi. 1887 Thomas Alva Edison in motion picture camera patent na nga hi.1888 Thomas Alva Edison in khuoilumei lum tungah lim na khumlut sawm hi. . 1894 Guglielmo Marconi in kum 20 a chin kum in radio tangthu na siem hi. Ama’n a tenna khuo Bologna, Italy ah radio masapen a na siemdoh hi. 1895 France gam ah, limpia(Motion pictures) mipite’n na ki-ensah masapen hi. 1897 Ferdinand Braun in TV kapna kizang; Cathode Ray Tube na bawldoh hi. 1907 TV limlahna in Cathode Ray Tube na kizang panta hi.1923 TV kapna picture tube; Iconoscope na kisiemdoh hi. 1927 Al Jolson telna limpia hamthei masapen ‘The Jazz Singer’ na kibawl hi. 1927 Mipil John Logie Baird (August 13, 1888 – June 14, 1946) kichipa pen khovel a, TV na siemdohpa leh na podohpa ahia, ama’n color TV kilangthei masapen zong a na siemdoh hi. Kum 1927, Baird in London patsa’n Glasgow mêl 438(750km) gamla in TV limlahna na bawldoh hi. Glasgow Central Hotel Glasgow ah TV na tungin, na ki-enthei hi.1928 kum in John Baird in limpiate leh a aw kikhumtheina mesin a na siem hi. 1929 Vladimir Zworykin(USA) leh Manfred von Ardenne(Germany) in cathode ray tube a na siemtou uh a, electronic telivision ah a na zang uhhi.Thuras loudspeaker 1933, from AT&T Archives1930 Bing Crosby in radio tungpan in ‘I Surrender Dear’ kichi la khat na sa hi. 1930 bul lam in, TV limlahna etkhietna tampi na kibawl hi. 1936 London khopi ah Television lahna masapen na om hi.1938 Color TV lahna George Valensi in na pokhe masa hi.1945 America(USA) gam ah TV 7000 sanga tawmzaw a na om pan a, station 9 maimai na om hi. New York ah 3, LA leh Chicago ah 2 tuoh, Philadelphia leh Schenectady, N.Y ah khat tuoh na om hi. Scott phonautograph Mary had a little lamb on engraver 1888from before Edison Edison tinfoil cylinder from Gramophone Berliner recordingon lateral groove Kum 1970-80 tandongin ta bang kammal pen na kiza ngai na lai hi. bawm bang a lien Radio na kingai zel hi. Leitung khanlet dungzuiin, radio pen a’ng neu deudeu a, 1990 tan in transistor radio neute ngen a na kizangta hi.India gam sungah 1996 kum tuom in Mobile handset golte a’ng khanglien mama hi.Tua hun laiin, Delhi, Bombay, Calcutta leh khopid dangdang a têng, mi hausate beh in, a na nei zou giap na lai uhhi. Delhi Government ka zop kum 1997 kum in Sub-divisional Magistrate(SDM), Chanakyapuri sub-division, New Delhi District mun ah ka na tou hi.
Tami New Delhi district pen India gam sunga milien milalte tênna mun leh gam ahi. India sunga Member of Parliamentteng tênna ban ah India gam uh milien milalte opna mun ahihi. Delhi. Kumpi in kou SDM zousie Airtel Handset Mobile khat chiet ei na pie uhhi. Tua hun laiin, India gam sungah mihausa tahtahte loungal in mobile handset a na tawizou sih uhhi. Tua ban ah, mobile handset mawngmawng a tawm in a na tawm na lai hi. Kum 1997 kum vel in, India gam sunga mobilete simta lei pen 10,000 zong pha lou ding hi. Mi hausate vanzah maimai danin a na kituot kawi hi. Tuachiin kei pen hing eimite lah a, mobile handset zang masapen khat ka suoh hi. Tuachia hun a’ng peitou zel toh kizuiin, mobile handsette a’ng pung sêmsêm a, minautangte zahthei leh tawithei dingin a’ng kisiemta hi. Mobile handsette zong a’ng neu deudeu u’a, a’ng mel lawm deudeu u’a, tu hun chiengin, a neu a lien in, ngahnu tangvalte’n Fashion bangin a’ng kitawi chiet dêmdûmta vanuh hi. Leitung kikhêl kin mama na sa sih uh amah? Kei mu danin vang leisiet tunga mihingte electronic vanzahte pen ani ni’a kikhêl danin ka mu hi. Ngaituo vawi uh tah, kum 1850 kum dongin ei mihingte zahthei vanzah bil a ngaithei mawngmawng bangma na kisiemdoh nai lou hi. Tuni’n eite’n i ette uh, i zahte uh, i mute uh, i tawite uh, pen bangchi banga na kingaituo ahia, bangchi banga mipilte’n na ngaisut u’a, na puohkhiet uh ahiei? chi pen tuotkhah dingin zong i gelta sih uhhi. Mobile phone tawizouloute pen a changkangloute china a suohta mawh hi. Tam zong eimite kisietna vanzah lienpi khat a hing pangthei ahimanin, pilvangtah a, zah leh man dingin hoi ka sa hi.Mobile phone guoh genda ta vai, tuni’n bil a ngaithei, zahthei, mit a etthei mobile TV, mun leh muolte etkhiettheina phone lah hi kuom, computer-laptop lah hi zieu!, eima mimal thu leh late, laibu leh lai poimawte gawlna sâlpi(big barn/storehouse) in a kimangthei zieuta hi!. Tuachiin, i pu i pate’n tângmi pil leh phuithei mite a na gengen uh; Pu Galngam in sa chin a na hênlutna theipêng; Galngam theipêng i chi pen uh, tuni’n leitung khantouna toh kizuiin, ei lah ah, electronic silsiemte khanletna toh kizuiin, Galngam theipêng pen Pendrive lim leh mêl in i lah u’ah, melmuthei in a’ng omta hi.Tami Pendrive sungah tanglaia Pu Galngam in gamsate a zaza a, a na thunlut ma bangin tuni’n eite’n thu leh la I neite uh, laibu tampi, laigiel tampite inn dim zên ding khop pen tam Pendrive neu lingleng nou thûl sungah baitahin I guonglut zieu thei lien uhhi. Tuni’n Pu Galngam in tam bang sil omthei ahilam thei leh pen kipah sêngin nuinuita ve’n maw law!.Mihingte pen mobile phone lim leh mel lawm in a kilungkimthei ta sih a, a thatha lam kidei ahimanin, tuni’n electronic mipilte’n mobile phone mawhna(tam) mai dei khopta lou uh, ahi chiengun, a silsiem uh, min tha dingin, Smartphone a’ng chi touta uhhi.Smartphone ban ah bang a’ng om tou kia diei? chi pen i ngaisutthei ding uoi?

Sunday, March 29, 2009

GUOTUI KHOLKHAWMNA (Rainwater Harvesting)


Philip Thanglienmang
DANICS, M.A(Linguistics)
Ei leitung mihingte dinga huisieng leh tuisieng a poimaw mama hi. Kumtawn a tuisieng dawn zing thei ding bangin I ngaisut uhhi. Tuisieng manphatdan theilou mi tampite I om na lai uhhi. Tuisieng pammai dan leh poimawdan theilou in, i mawh buohmang na uh hun tampi mun nempi na om maithei hi. Mi; atawmzawte’n tuisieng pen a tawptheilou, a beitheilou tabangin a mawh tuot uhhi. Mihing hinna díngin i nâna uh; huisieng(oxygen) bân in, tuisieng(fresh water) a poimawpen hi. Luidungte leh leinuoi tuikhûhte khu mihingte tuidawn lâhna a suoh hi. Tuhun chiengin, leinuoi tuikhûhte zong a'ng kihâzah sêngtâh ziehin, a kang sieng ding a kisata hi.Luidung a tui luongte khu khawlsilsiemnate(industries) leh mihingte natoh silbawlte ziehin, a nini in a nieh deudeu a, tuachiin luidung tampite pen dawntheilou a suohzouta hi. Leitung khantouna leh khanletna toh kizuiin, mihingte natoh silbawlte leh silsiemte ziehin tuinêhte, tuinâhte, gundung, luidung, vadung, tuisam pulnate leh leineitui khûhte(groundwater reservoirs) a nini in a nín deudeu a, a nieh sêmsêmta hi. Dawnthei tuisieng omsunte zong dei bangin a kiningchingthei nawnta sih a, leitung mihingte dawn dingin a kichingzouta sih hi. Tui ziehin gâldouna leh buoina tampi hing pieng ngêi va chi a ki-upmaw mama hi. India gam sunga mipilte mudan ahileh, tam gam sungah guotui hing kesuh mawngmawng a sim chiengun, sângtul 4,000 cubic metre a pha hi, chiin a’ng hil uhhi. Tamza lah a panin, selisuosekhat(one fourth) maimai a na kizangthei bep a, a dangteng pen tuikangpi zuon in a luong siengta hi. Tam banga guotui kesuh mawh luon mangte chinna díngin Dam tampi a kilamzouta hi. India gam ah Dam gol 4,500 a om a, dam neute pen tulsawm val bang a om hi. Dawnthei tuisieng Dam tampi toh kikholta mana’nleh zong mihing mising aleli(quadrupled) in a pung zel a, mimal sim a(per capita), zahthei leh dawnthei tuinêh pen a kiemsuh zel hi. A kihisapdan in, dawnthei tuisieng pen mimal sim in cubic meter 6,000 apatin cubic meter 2000 in a kiemsuhta hi. Hichi bang dinmun ahitâh ziehin, mâilam hun ah, mihingte bang a dawnta ding uoi? chia a kingaisutsut chiengin mipilte’n vântung pan a hing kesuh guotuisieng(pure rainwater) kholkhawmna bawl dingin pha asa uhhi. Kum sawmli sawmnga peisa hun sungin mihingte’n leinei tuikhûhte a hâzah sêng taluo man un, a leng(level) a kiemsuhsuhta a, kum khat in, feet 1 apat feet 4 tan a kiem zel hi. Tam banga leineitui khûhte a kiem zel leh pen mihingte hinna zong sietna lam ah a tongkha ding hi, chiin mipilte’n a’ng hil uhhi.Guotui Kholkhawmna(Rainwater harvesting)Khovel a tui sieng penpen chikhat khu guotui ahi. Guotui Kholkhawmna kichi bang e? A phattuomna bang ahia ?, i inn chiet ah guotui i kholkhawmthei diei? Tuachi hita bang leh khumi guotui a sieng nalai diei? Sum leh pâi bangza sên a ngai diei? Guotui a’ng kieh chienga, tuikhûh sung khat a, kizawltung leh kikholkhawm khu Guotui Kholkhawmna kichi ahi. Mangkam in Rainwater Harvesting kichi ahi. Tam guotui pen zahle ding leh leinei tuikhûhte suhdimna zahthei ahi. Vântung apata hing kesuh tuisieng na kikâizawl in, tuihu a lêng mangsah loua, leinei a lutsuhsah loua, pâmmailoutah mantamloutah tualeh mawh luon mangsah loua, mite zahthei dinga, mun kituptah a na kikholkhawm khu Guotui kholkhawmna. I pu I pate’n guotui sieng poimawdan na thei uhhi. Inn a lam chiengun, bihla tui tuhna chi’n guotui tuhna dingin guomkuoh na hoi siem uhhi. Singtanglei; Zolei a na hlaw chiengun guotui kete mama na zang un, haichi leh antelouhingte na chîng let uhhi. Tulai chiengin tuinêh hing hâsat toh kizuiin mite’n guotui zawldan ding leh kholkhawm ding dan ahing ngaituo poimaw mama ta uhhi. Tam silbawl theina dingin mun lienpi ngailou hi. Guotui kete kholkhawmna ding mun golpi poimaw lou hi. Tuikhûh kangsa khat amaw? Leinei a tanki kiphûm amah? ahisihleh leitawkuohte pou zahthei ahi. A poimawpen theiding khu tuisieng a’ng vâng sêmsêm ding ahia, tuazieha tui khêtzahdân leh kholkhawmdân lamsang thupi seding ahi. Bangma zousie Kumpi tungah bangteng kimawh ngap sih vâi. Eima mimal chiet in bangchi leh tui ka kholkhawmthei diei? chia panlâh chiet ding ahizaw hi. I gam sunga tuikhûhte, vadungte, luidungte leh gunpite sungah silnieh leh buate mawh selut sih va ui, tuin a kihêh masangin pangkhawm chiet va ui. Tui kichi pen i theisa mabangun i hinna uh ahihi. Tui na omlou hitamaleh nang leh kei i om diei? chi pen ngaituo dingin hoi ka sa hi. Ei mihingte dingin tui kichi pen tui mawhna hilou in hinna tui ahihi. Tuaziehin, koipou tami kei laigiel sim tapou, u leh nau, tui manphatdân, tui kholkhawmdân, tui zahdân, tui vândân(rarity, shortage), tui poimawdân kiziltha kia va ui.